Przyczyny:
(1) Niegodny spadkobierca dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy
(2) Niegodny spadkobierca podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
(3) Niegodny spadkobierca umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Skutki:
- uznanie z niegodnego następuje na mocy orzeczenia sądu. Ma ono charakter konstytutywny. Jest skuteczne ex tunc.
- niegodny spadkobierca zostaje wyłączony od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku
- udział spadkowy uznanego za niegodnego dziedziczenia przypada innym osobom – albo spadkobiercom testamentowym w ramach podstawienia lub przyrostu, albo spadkobiercom ustawowym).
- uznany za niegodnego dziedziczenia traci prawo do zachowku.
Sposób uznania za niegodnego dziedziczenia
- na podstawie orzeczenia sądu;
- żądanie uznania spadkobiercy za niegodnego sąd rozpoznaje w procesie. Żądanie uznania za niegodnego może być zgłoszone w powództwie wzajemnym (np., gdy niegodny wystąpił przeciwko innemu spadkobiercy o zachowek);
- legitymacja czynna: każdy, kto ma w tym interes. Należy to rozumieć szeroko – będą to przede wszystkim osoby odnoszące korzyść z uznania spadkobiercy za niegodnego (współspadkobiercy, osoby powołane w dalszej kolejności które dojdą do spadku w razie niegodności spadkobiercy), spadkobierca zobowiązany do zachowku, spadkobierca lub zapisobierca (w razie dalszego zapisu) obciążony zapisem na rzecz O3. Z powództwem wystąpić może którakolwiek z osób legitymowanych czynnie. Może też prokurator.
- ciężar dowodu – powód musi udowodnić fakty uzasadniające niegodność. Pozwany musi udowodnić fakty wyłączające niegodność dziedziczenia (np. przebaczenie).
Termin
- Z żądaniem o uznanie za niegodnego dziedziczenia można wystąpić w ciągu 1 roku od dnia, w którym legitymowany dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat 3 od otwarcia spadku.
- termin roczny nie może zacząć biec przed otwarciem spadku;
- są to terminy zawite.
Przebaczenie:
- spadkobierca nie może być uznany za niegodnego dziedziczenia jeżeli spadkodawca mu przebaczył;
- jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem;
- przebaczenie to akt uczuciowy (puszczenie w niepamięć doznanej krzywdy czy odczutej urazy). Nie jest to oświadczenie woli – to działanie prawne, czyn podobny do czynności prawnej. Przepisy o oświadczeniach woli mogą być jednak użyteczne (brak świadomości i swobody, błąd, groźba – powodują bezskuteczność przebaczenia); przebaczenie może być wyrażone w dowolny sposób, także w sposób dorozumiany;
- do skuteczności przebaczenia niezbędne jest by spadkodawca przebaczając znał zachowanie uzasadniające niegodność;
- przebaczyć można tylko osobiście (nie można upoważnić do przebaczenia);
- przebaczenie nie może być dokonane pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.
Niegodność dziedziczenia = instytucja mająca na celu zapobieżenie dziedziczeniu przez osoby, które zwracają się przeciwko spadkodawcy, naruszają swobodę testowania lub w inny sposób wpływają na porządek dziedziczenia.
Do uznania za niegodnego dziedziczenia może dojść bez względu na to czy taka była wola spadkodawcy lub czy spadkodawca znał przyczynę niegodności.
Za niegodne dziedziczenia mogą być uznane także osoby prawne. Niegodność dziedziczenia może uzasadniać zachowanie organów osoby prawnej;
Uznanie za niegodnego dziedziczenia dot. zarówno dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego.
Linki sponsorowane
RADCA PRAWNY |
